Z ziemi polskiej do Masłowskiej

Co za miła niespodzianka - nowy polski film, okrzyknięty jako świetny, naprawdę jest bardzo dobry i autentycznie świeży! Reżyser słusznie nie próbował się trzymać tradycyjnych kanonów i zrobił coś, co jak ryż w chińskiej zagadce - nogami tkwi w wodzie (tu: w polskiej rzeczywistości blokowisk), ale głową w ogniu (tu: w chmurach i oparach wariactwa).

To prawda, nie jest wyłącznie dobrze, momentami robi się zbyt dziwnie albo nudnawo, ale Żuławski nie roztkliwia się nad konkretnymi scenami i zaraz gna do następnej. To ma być potok wizji i faktycznie jest. Szybkie zmiany okoliczności i kontekstu naśladują też przeskakiwanie z kanału na kanał w TV, co zresztą sugerują charakterystyczne "szumy" w chwilach przejścia.

Te szumy i zniekształcenia pojawiają się nie tylko wtedy, ani nie są jedynym efektem zwracającym uwagę. Najlepiej wyglądają sceny bijatyk, wzięte żywcem z "Matriksa" - rewelacja!

Inne skojarzenia jakie przyszły mi do głowy: "Nagi lunch" przy scenie przesłuchania (ta niedzisiejsza maszyna do pisania i ogólne szaleństwo, trochę też skojarzyła mi się "Czysta formalność"), "Trainspotting" (kibelek z obrazkiem na haju), "Nienasycenie" (bohater łysy - i znów psychodelia)...

Ale efekty specjalne są użyte z umiarem i nie są potrzebne twórcom, żeby sztucznie zwiększyć atrakcyjność obrazu - oczywiście są naprawdę ciekawe, ale nie wystają poza granice historii (o ile ta historia ma jakieś granice).

Mój ulubiony efekt to pulsowanie ekranu, jakby dotarła do niego fala uderzeniowa. Wśród ogólnego zamieszania to znak, że reżyser nie bawi się z nami na wesoło. W tym tkwi jakaś prawdziwa energia.

Udział Masłowskiej też uwiarygadnia całe przedsięwzięcie. Wiemy, że świat Silnego jest wymysłem nastolatki, ale nie jest to zabawna, głupiutka dzierlatka. Mimo wrażenia nieporadności ma moc wymyślania rzeczy może niezdrowych, ale wyplutych z samych trzewi w konwulsjach. Jej wyobraźnia pracuje bez ustanku i gorączkowo, musi przerabiać rzeczywistość na przesadzony wymysł, ale czuję w tym prawdziwe emocje. Bohaterowie podkręcają swoje przeżycia wciągając prochy, więc narkotyczna wyobraźnia autorki wcale nie jest taka dziwna i w pewnym sensie jest to więc realizm.

Pochwaliłem reżyserię, efekty, montaż, ale i aktorom należą się ciepłe słowa. Szyc niestety jest już zbyt ograny i bardziej kojarzy się z bezczelnym cwaniaczkiem niż brutalem, ale jest dobrze. Świetnie gra Roma Gąsiorowska - jej Magda jest bardziej wiarygodna jako prowincjonalna dziewczyna, nie błyszczy intelektem, za to odpowiednimi emocjami i aspiracjami. Prawie jak Samusionek w "Darmozjadzie polskim". Nieokrzesana Natasza w stylu babo-chłopa pokazana przez Bohosiewicz aż tryska prawdziwością, świetna robota.

Dla mnie znakomita jest też Anna Prus w roli studentki Ali: kolejna klisza, wiadomo, ale jej nieodklejający się od ust nerwowy uśmiech zdradza jakieś prawdziwe szaleństwo skrywane pod płaszczykiem mieszczańskiego wychowania - i to niepokoi. Andżela (Maria Strzelecka) tylko w momencie ćpuńsko-satanistycznego opętania się udała (fajnie, że nie da się rozstrzygnąć czy to naprawdę metafizyka czy zwykła fizjologia - przy okazji popkulturowe nawiązanie do horrorów).

Co jeszcze doceniam, to nieprzesadzenie z polskością. Pojawiają się z offu fragmenty ważnych dla Polaków przemówień, Silny biega w dresie narodowej reprezentacji, a motyw "ruskich" ma sens dzięki polskiej historii, jednak są to tylko lokalne fantasmagorie, nie ważniejsze niż inne.

Nie czytałem jeszcze książki, ale jako samodzielne dzieło "Wojna polsko-ruska" się spokojnie broni. Jest chaos, ale w dużym stopniu wiadomo skąd się bierze - tak widzi świat autorka, tak go sobie gorączkowo oswaja i obłaskawia wyobraźnią.

To film prawdziwszy niż niezły "Edi", bardziej atrakcyjny niż świetny "Dług", a w bezpośredniej konkurencji pokonuje "Dzień świra", gdzie bohater także jakoś próbuje się odnaleźć w polskiej współczesności, choć już nieco ustępuje obrazowi "Wszyscy jesteśmy Chrystusami" tego samego reżysera.

W sumie jest już wystarczająco dobrze, żeby się cieszyć, a nie tylko trzymać kciuki za następny film Żuławskiego. Wyszedłem z kina zadowolony.